VIDEHA

Archive for the ‘Uncategorized’ Category

VIDEHA_ARCHIVE_JULY_2023_VERSION_2/ विदेह सूचना संपर्क अन्वेषण_JULY_2023_VERSION_2

In Uncategorized on जुलाई 2, 2023 at 9:11 पूर्वाह्न

VIDEHA_ARCHIVE_JULY_2023_VERSION_2/ विदेह सूचना संपर्क अन्वेषण_JULY_2023_VERSION_2

WORDPRESS VERSIONS

VIDEHA_ARCHIVE_JULY_2023_VERSION_2

विदेह सूचना संपर्क अन्वेषण_JULY_2023_VERSION_2

GOOGLE VERSIONS

VIDEHA_ARCHIVE_JULY_2023_VERSION_2

विदेह सूचना संपर्क अन्वेषण_JULY_2023_VERSION_2         

ARCHIVE DOT ORG VERSIONS

VIDEHA_ARCHIVE_JULY_2023_VERSION_2

विदेह सूचना संपर्क अन्वेषण_JULY_2023_VERSION_2

मानक मैथिली

In Uncategorized on जून 18, 2008 at 3:35 अपराह्न

Dear sirs,

send your comments/suggestions on standardization of maithili. if you are not able to see below the visit http://www.videha.co.in/ rachna lekhan column. Mail to ggajendra@yahoo.co.in or ggajendra@videha.co.in

 

मैथिलीक मानक लेखन-शैली

1.   जे शब्द मैथिली-साहित्यक प्राचीन कालसँ आइ धरि जाहि वर्त्तनीमे प्रचलित अछि, से सामान्यतः ताहि वर्त्तनीमे लिखल जाय- उदाहरणार्थ-

1.

ग्राह्य                                                       अग्राह्य                                                      

एखन                              अखन,अखनि,एखेन,अखनी

ठाम                               ठिमा,ठिना,ठमा

जकर,तकर                          जेकर, तेकर

तनिकर                             तिनकर।(वैकल्पिक रूपेँ ग्राह्य)

अछि                               ऐछ, अहि, ए।

2.   निम्नलिखित तीन प्रकारक रूप वैक्लपिकतया अपनाओल जाय:

2.भ गेल, भय गेल वा भए गेल।

2.जा रहल अछि, जाय रहल अछि, जाए रहल अछि।

2.कर’ गेलाह, वा करय गेलाह वा करए गेलाह।

2.

3.   प्राचीन मैथिलीक ‘न्ह’ ध्वनिक स्थानमे ‘न’ लिखल जाय सकैत अछि यथा कहलनि वा कहलन्हि।

3.

4.   ‘ऐ’ तथा ‘औ’ ततय लिखल जाय जत’ स्पष्टतः ‘अइ’ तथा ‘अउ’ सदृश उच्चारण इष्ट हो। यथा- देखैत, छलैक, बौआ, छौक इत्यादि।

4.

5.   मैथिलीक निम्नलिखित शब्द एहि रूपे प्रयुक्त होयत:

5.जैह,सैह,इएह,ओऐह,लैह तथा दैह।

5.

6.   ह्र्स्व इकारांत शब्दमे ‘इ’ के लुप्त करब सामान्यतः अग्राह्य थिक। यथा- ग्राह्य देखि आबह, मालिनि गेलि (मनुष्य मात्रमे)।

6.

7.   स्वतंत्र ह्रस्व ‘ए’ वा ‘य’ प्राचीन मैथिलीक उद्धरण आदिमे तँ यथावत राखल जाय, किंतु आधुनिक प्रयोगमे वैकल्पिक रूपेँ ‘ए’ वा ‘य’ लिखल जाय। यथा:- कयल वा कएल, अयलाह वा अएलाह, जाय वा जाए इत्यादि।

7.

8.   उच्चारणमे दू स्वरक बीच जे ‘य’ ध्वनि स्वतः आबि जाइत अछि तकरा लेखमे स्थान वैकल्पिक रूपेँ देल जाय। यथा- धीआ, अढ़ैआ, विआह, वा धीया, अढ़ैया, बियाह।

8.

9.   सानुनासिक स्वतंत्र स्वरक स्थान यथासंभव ‘ञ’ लिखल जाय वा सानुनासिक स्वर। यथा:- मैञा, कनिञा, किरतनिञा वा मैआँ, कनिआँ, किरतनिआँ।

9.

10. कारकक विभक्त्तिक निम्नलिखित रूप ग्राह्य:-

10.हाथकेँ, हाथसँ, हाथेँ, हाथक, हाथमे।

10.’मे’ मे अनुस्वार सर्वथा त्याज्य थिक। ‘क’ क वैकल्पिक रूप ‘केर’ राखल जा सकैत अछि।

10.

11. पूर्वकालिक क्रियापदक बाद ‘कय’ वा ‘कए’ अव्यय वैकल्पिक रूपेँ लगाओल जा सकैत अछि। यथा:- देखि कय वा देखि कए।

11.

12. माँग, भाँग आदिक स्थानमे माङ, भाङ इत्यादि लिखल जाय।

12.

13. अर्द्ध ‘न’ ओ अर्द्ध ‘म’ क बदला अनुसार नहि लिखल जाय(अपवाद-संसार सन्सार नहि), किंतु छापाक सुविधार्थ अर्द्ध ‘ङ’ , ‘ञ’, तथा ‘ण’ क बदला अनुस्वारो लिखल जा सकैत अछि। यथा:- अङ्क, वा अंक, अञ्चल वा अंचल, कण्ठ वा कंठ।

13.

14. हलंत चिह्न नियमतः लगाओल जाय, किंतु विभक्तिक संग अकारांत प्रयोग कएल जाय। यथा:- श्रीमान्, किंतु श्रीमानक।

14.

15. सभ एकल कारक चिह्न शब्दमे सटा क’ लिखल जाय, हटा क’ नहि, संयुक्त विभक्तिक हेतु फराक लिखल जाय, यथा घर परक।

15.

16. अनुनासिककेँ चन्द्रबिन्दु द्वारा व्यक्त कयल जाय। परंतु मुद्रणक सुविधार्थ हि समान जटिल मात्रा पर अनुस्वारक प्रयोग चन्द्रबिन्दुक बदला कयल जा सकैत अछि।यथा- हिँ केर बदला हिं।

17. पूर्ण विराम पासीसँ ( । ) सूचित कयल जाय।

17.

18. समस्त पद सटा क’ लिखल जाय, वा हाइफेनसँ जोड़ि क’ , हटा क’ नहि।

18.

19. लिअ तथा दिअ शब्दमे बिकारी (ऽ) नहि लगाओल जाय।

20.  

ग्राह्य                                                      अग्राह्य

1.   होयबला/होबयबला/होमयबला/                          हेबबला, हेमबला

1.होयबाक/होएबाक

2.   ’/आऽ                                             

2.

3.   लेने/कऽ लेने/कए लेने/कय लेने/

3.’/लऽ/लय/लए

3.

4.   गेल/भऽ गेल/भय गेल/भए गेल

4.

5.   करगेलाह/करऽ गेलह/करए गेलाह/करय गेलाह

5.

6.   लिअ/दिअ                                             लिय’,दिय’,लिअ’,दिय

6.

7.   करबला/करऽ बला/ करय बला                           करै बला/बला

7.

8.   बला                                                   वला

8.

9.   आङ्ल                                                  आंग्ल

9.

10. प्रायः                                                   प्रायह

10.

11. दुःख                                                    दुख

11.

12. चलि गेल                                                 चल गेल/चैल गेल

12.

13. देलखिन्ह                                                 देलकिन्ह, देलखिन

13.

14. देखलन्हि                                                देखलनि/ देखलैन्ह

14.

15. छथिन्ह/ छलन्हि                                      छथिन/ छलैन/ छलनि

15.

16. चलैत/दैत                                                 चलति/दैति

17. एखनो                                                    अखनो

17.

18. बढ़न्हि                                                     बढन्हि

18.

19. ’/ओऽ(सर्वनाम)                                           

19.

20.   (संयोजक)                                               ’/ओऽ

21. फाँगि/फाङ्गि                                                 फाइंग/फाइङ

22. जे                                                        जे’/जेऽ

23. नानुकुर                                                   नानुकर

23.

24. केलन्हि/कएलन्हि/कयलन्हि

24.

25. तखन तँ                                                     तखनतँ

25.

26. जारहल/जाय रहल/जाए रहल

26.

27. निकलय/निकलए लागल

27. बहराय/बहराए लागल                                  निकल’/बहरै लागल

27.

28. ओतय/जतय                                      जत’/ओत’/जतए/ओतए

28.

29. की फूड़ल जे                                               कि फूड़ल जे

29.

30. जे                                                        जे’/जेऽ

31. कूदि/यादि(मोन पारब)                                कूइद/याइद/कूद/याद

31.

32. इहो/ओहो                                   

33. हँसए/हँसय                                                   हँस

33.

34. नौ आकि दस/नौ किंवा दस/नौ वा दस

34.

35. सासुससुर                                                   सासससुर

35.

36. छह/सात                                                     /छः/सात

36.

37. की                                          की’/कीऽ(दीर्घीकारान्तमे वर्जित)

37.

38. जबाब                                                          जवाब

38.

39. करएताह/करयताह                                                  करेताह

39.

40. दलान दिशि                                                    दलान दिश

40.

41. गेलाह                                                           गएलाह/गयलाह

41.

42. किछु आर                                                        किछु और

42.

43. जाइत छल                                            जाति छल/जैत छल

43.

44. पहुँचि/भेटि जाइत छल                                  पहुँच/भेट जाइत छल

44.

45. जबान(युवा)/जवान(फौजी)

45.

46. लय/लए क’/कऽ

47. ’/लऽ कय/कए

47.

48. एखन/अखने                                                    अखन/एखने

48.

49. अहींकेँ                                                            अहीँकेँ

49.

50. गहींर                                                            गहीँर

50.

51. धार पार केनाइ                                     धार पार केनाय/केनाए

51.

52. जेकाँ                                                         जेँकाँ/जकाँ

52.

53. तहिना                                                        तेहिना

53.

54. एकर                                                         अकर

54.

55. बहिनउ                                                     बहनोइ

55.

56. बहिन                                                        बहिनि

56.

57. बहिनिबहिनोइ                                                 बहिनबहनउ

57.

58. नहि/नै

58.

59. करबा’/करबाय/करबाए

59.

60. ’/त ऽ                                                      तय/तए

60.

61. भाय                                                         भै

61.

62. भाँय                                                                       

63. यावत                                                       जावत

63.

64. माय                                                         मै

64.

65. देन्हि/दएन्हि/दयन्हि                                           दन्हि/दैन्हि

65.

66. ’/द ऽ/दए

66.

67. मानक मैथिली_

68. तकाकए तकाय  तकाए

69. पैरे (on foot) पएरे

70. ताहुमे  ताहूमे

71. पुत्रीक

72. बजा कय/ कए

73. बननाय

74. कोला

75. दिनुका दिनका

76. ततहिसँ

77. गरबओलन्हि  गरबेलन्हि

78. बालु बालू

79. चेन्ह चिन्ह(अशुद्ध)

80. जे         जे

81. से/ के     से’/के

82. एखुनका     अखनुका

83. भुमिहार  भूमिहार

84. सुगर     सूगर

85. झठहाक  झटहाक

86. छूबि

87. करइयो/ओ करैयो

88. पुबारि       पुबाइ

89. झगड़ाझाँटी   झगड़ाझाँटि

90. पएरेपएरे     पैरेपैरे

91. खेलएबाक     खेलेबाक

92. खेलाएबाक

93. लगा

94. होए  हो

95. बुझल    बूझल

96. बूझल (संबोधन अर्थमे)

97. यैह   यएह

98. तातिल

99. अयनायअयनाइ

100.           निन्न  निन्द

101.           बिनु   बिन

102.           जाए  जाइ

103.           जाइ(in different sense)-last word of sentence

104.           छत पर आबि जाइ

105.           ने

106.           खेलाए (play) –खेलाइ

107.           शिकाइतशिकायत

108.           ढपढ़प

109.           पढ़पढ

110.           कनिए/ कनिये कनिञे

111.           राकसराकश

112.           होए/ होय  होइ

113.           अउरदाऔरदा

114.           बुझेलन्हि (different meaning- got understand)

115.           बुझएलन्हि/ बुझयलन्हि (understood himself)

116.           चलिचल

117.           खधाइखधाय

118.           मोन पाड़लखिन्ह   मोन पारलखिन्ह

119.           कैककएककइएक

120.           लग ल

121.           जरेनाइ

122.           जरओनाइ  जरएनाइ/जरयनाइ

123.           होइत 

124.           गड़बेलन्हि/ गड़बओलन्हि

125.           चिखैत(to test)चिखइत

126.           करइयो(willing to do)  करैयो

127.           जेकरा  जकरा

128.           तकरा  तेकरा

129.           बिदेसर स्थानेमे/ बिदेसरे स्थानमे

130.           करबयलहुँ/ करबएलहुँ/करबेलहुँ

131.           हारिक (उच्चारण हाइरक)

132.           ओजन    वजन

133.           आधे भाग/ आधभागे

134.           पिचा’/ पिचाय/पिचाए

135.           नञ/ ने

136.           बच्चा नञ (ने) पिचा जाय

137.           तखन ने (नञ) कहैत अछि।

138.           कतेक गोटे/ कताक गोटे

139.           कमाइधमाइ  कमाईधमाई

140.           लग ल

141.           खेलाइ (for playing)

142.           छथिन्ह  छथिन

143.           होइत  होइ

144.           क्यो   कियो

145.           केश (hair)

146.           केस  (court-case)

147.           बननाइ/ बननाय/ बननाए

148.           जरेनाइ

149.           कुरसी  कुर्सी

150.           चरचा   चर्चा

151.           कर्म     करम

152.           डुबाबय/ डुमाबय

153.           एखुनका/ अखुनका

154.           लय (वाक्यक अतिम शब्द)-

155.           कएलक   केलक

156.           गरमी    गर्मी

157.           बरदी      वर्दी

158.           सुना गेलाह  सुना’/सुनाऽ

159.           एनाइगेनाइ

160.           तेनाने घेरलन्हि

161.           नञ

162.           डरो   रो

163.           कतहु  कहीं

164.           उमरिगरउमरगर

165.           भरिगर

166.           धोल/धोअल धोएल

167.           गप/गप्प

168.           के  के

169.           दरबज्जा/ दरबजा

170.           ठाम

171.           धरि  तक

172.           घूरि   लौटि

173.           थोरबेक

174.           बड्ड

175.           तोँ/ तूँ

176.           तोँहि( पद्यमे ग्राह्य)

177.           तोँही/तोँहि

178.           करबाइए   करबाइये

179.           एकेटा

180.           करितथि   करतथि

181.           पहुँचि  पहुँच

182.           राखलन्हि  रखलन्हि

183.           लगलन्हि  लागलन्हि

184.           सुनि (उच्चारण सुइन)

185.           अछि (उच्चारण अइछ)

186.           एलथि  गेलथि

187.           बितओने   बितेने

188.           करबओलन्हि/ करेलखिन्ह

189.           करएलन्हि

190.           आकि   कि

191.           पहुँचि पहुँच

192.           जराय/ जराए  जरा’ (आगि लगा)

193.           से  से

194.           हाँ मे हाँ   (हाँमे हाँ विभक्त्तिमे हटा कए)

195.           फेल फैल

196.           फइल(spacious)   फैल

197.           होयतन्हि/ होएतन्हि  हेतन्हि

198.           हाथ मटिआयब/ हाथ मटियाबय

199.           फेका  फेंका

200.           देखाए  देखा

201.           देखाय   देखा

202.           सत्तरि   सत्तर

203.           साहेब    साहब

 

 

 

Hello world!

In Uncategorized on जून 6, 2008 at 3:31 पूर्वाह्न

VISIT http://www.videha.co.in/ for further details about Maithili language.

Welcome to WordPress.com. This is your first post. Edit or delete it and start blogging!